De stal van de Els-Hoeve aan de Van Elzelingenweg 4 is in 1980 gebouwd, nadat de ouders van Els waren onteigend voor de aanleg van Stadspolders. Els en Harrie namen in 2000 het bedrijf over. Met 50 Holstein melkkoeien en gemiddeld 40 stuks jongvee is het familiebedrijf een kleinschalige melkveehouderij. Ter vergelijking: een gemiddelde Nederlandse melkveehouder heeft 130 melkkoeien.
,,Onze koeien mogen dag en nacht naar buiten. Ze bepalen zelf wat ze prettig vinden. Vaak staan ze de hele nacht buiten en komen overdag weer binnen.. Ook beslissen ze zelf wanneer ze aansluiten bij de melkmachine.’’
‘Op ons erf komen alle culturen samen’
Het merendeel van hun melk wordt afgenomen door Campina; elke drie dagen haalt een koelwagen de melk op. Daarnaast is koude en lauwe rauwe melk direct te koop. ,,We verkopen aan alle culturen. Al staat de hele wereld in brand; hier op ons erf komt alles samen. We genieten van het persoonlijk contact met de klant’’, zegt Harrie.
,,Wist je dat rauwe melk bol staat van de mineralen, vitaminen en enzymen ten opzichte van gepasteuriseerde melk uit de winkel? Sommige klanten beginnen hier op het erf al direct met het proces van kaasmaken door stremsel toe te voegen aan de lauwe melk.’’ Anderen maken er yoghurt van of genieten gewoon van de verse melk en het bezoek aan de boerderij. ,,Wij verkopen geen melk, maar een beleving’’, glundert Harrie, die onvermoeibaar zijn gasten te woord staat.
De boerderijwinkel blijkt ook een schot in de roos. Er was zoveel aanloop dat het echtpaar de winkel in 2023 fors heeft uitgebreid. Je vindt er onder meer sap, jam, bonen en aardappelen uit Dordrecht tot zuivelproducten, ijs en kaas uit de regio. ,,Ik koop deze rechtstreeks in bij collega-boeren. Lekkere producten van goede kwaliteit.’’
Biologisch tussen de oren
Harrie en Els boeren niet officieel biologisch, voorzien van een keurmerk. ,,Maar wel tussen de oren’’, zegt Harrie. Hij somt diverse maatregelen op die zijn bedrijfsvoering zo natuurlijk mogelijk maken. Van de inzet van sluipwespen en roofmijten als vliegenbestrijders tot mechanische onkruidbestrijding, dus zonder bestrijdingsmiddelen. Dieren met fysieke problemen krijgen zo mogelijk een homeopathische behandeling.
Een melkveehouder moet zorgen dat 60 procent van het eiwit in het voer van het eigen bedrijf komt; dus van gras, mais of graan. De Dordtenaar is trots op zijn gras, dat hij mengt met klaver wat stikstof uit de lucht opneemt en afgeeft aan de bodem. Dat zorgt voor beter gras. Hij bemonstert zijn bodem regelmatig: checkt op organische stoffen, sporenelementen, mineralen, bodemleven, worteling en ontwatering. Daarnaast doet hij proeven met onder meer rogge dat deels door de grasmat heen groeit. ,,De pens van een koe heeft veel structuur nodig.’’ Hij heeft plezier in het experimenteren en het zelf oplossen van problemen.
Te veel mest
Op welke manier heeft de Els-Hoeve te maken met de mest- en stikstofproblematiek? Dat blijkt een ingewikkeld verhaal. ,,We produceren op papier te veel mest. maar voor de behoefte van mijn gras kom ik uiteindelijk tekort. Daarom moet ik ook kunstmest gebruiken”, licht Harrie toe. Een deel van het overschot kan hij kwijt op land die hij heeft gehuurd in de Hoeksche Waard land voor de teelt van mais als voer voor zijn koeien. Ook moet hij een deel betaald laten afvoeren, omdat hij een half jaar zijn land niet mag bemesten en grootschalige opslag op eigen erf niet mogelijk is.
Kringlooplandbouw en mest benutten bij de akkerbouwers op het eiland klinkt volgens hem eenvoudiger dan het is. Zodra de mest het erf verlaat, moet het per vracht worden bemonsterd en ook daar komen kosten bij kijken. Ook is niet zeker of de mest de juiste stoffen bevat die een akkerbouwer nodig heeft voor zijn teelt.
‘We doen het met plezier’
Om de hoeveelheid mest te kunnen verwerken passend bij de oppervlakte van zijn bedrijf zouden ze het met 10 koeien minder moeten doen. Dat maakt een gezonde bedrijfsvoering nog lastiger. Tot voor kort had Harrie een baan erbij en Els werkt nu nog drie dagen per week buiten de boerderij.
De boerderijwinkel trekt inmiddels mensen van ver buiten Dordrecht. Het echtpaar geniet van het aanbieden van de lekkere, pure boerenproducten uit de regio, van het contact met de mensen, en de band met hun koeien, ondanks alle onzekerheid rond wet- en regelgeving. ,,Wij hebben er plezier in en gaan ervoor.. Het blijft gewoon mooi. Wie wil er melk proeven…?’’
De boerderijwinkel Els-Hoeve is dagelijks geopend, behalve op zondag. Kijk hier voor de openingstijden.
Over de werkgroep Voedsel van Dichtbij Dordrecht
Het Eiland van Dordrecht kent een stad en een platteland. Letterlijk gescheiden door een dijk, maar ook figuurlijk. Dordtenaren recreëren in het landbouwgebied, zonder een idee te hebben wat er aan voedsel wordt geproduceerd. Slechts een zeer bescheiden deel (ook uit de regio) wordt ook op het eiland geconsumeerd. Onze werkgroep Voedsel van Dichtbij Dordrecht zet zich in om meer gezond en betaalbaar lokaal en regionaal voedsel op het bord te krijgen bij Dordtenaren. Om zo mensen bewust te maken dat de huidige voedselketen echt moet veranderen voor een betere gezondheid van mens, dier, natuur en klimaat.
Want met je alledaagse boodschappen kun je het verschil maken. Klik hier voor een lijst met lokale adressen voor voedsel van dichtbij.
