Conferentie ‘Dordt Doet Duurzaam, opbrengst deelsessies
Energietransitie, Joost Leemans
De samenvatting houdt zich niet precies aan de gestelde vragen maar schetst de opbrengsten.
Er gebeurt al best wat zo wel particulier als in het bedrijfsleven van energiebesparing tot energieopwekking. Van isolatie en zonnepanelen zelf thuis of op het bedrijf realiseren tot initiatieven als huisbezoeken en zon op andermans dak.
Wel wordt geconstateerd dat dit vooral nog bij financieel draagkrachtige huishoudens gebeurt, mensen met een beperkt budget en energiearmoede verdienen (meer) aandacht.
De vervolgsessies spitste zich toe op energiearmoede
Eerst besparen dan opwekken…dat moet de lijn zijn.
Lever comfort voor een maandprijs
Voorfinanciering is cruciaal (pensioenfondsen als mogelijkheid/ een revolving fund)
Regelgeving
Fysiek loket waar mensen terecht kunnen voor advies etc
De vier V's:
· Voorbeeld…lead by example
· Voorlichting (motivatie, nut & noodzaak en mogelijkheden)
· Voorschriften (regelgeving ter bevordering van transitie)
· Voor-financiering
Energie transitie, Anne Mollema
Wat doen we al. Veel voorbeelden worden genoemd:
Zonnepanelen, zonneboiler, led-lampen al dan niet met bewegingsmelder
Naar een duurzame leverancier (Qurrent, van de Bron, GreenChoice worden genoemd) , maar de vraag is.. hoe kun je controleren of je leverancier echt duurzaam is?
Er is veel besparingswinst te maken door isolatie en daar spelen de corporaties en de particuliere verhuurders ook een belangrijke rol bij. Dat kan gecombineerd worden met andere verwarming (en niet iedereen is enthousiast over stadsverwarming).
Door te hergebruiken of te recyclen, want productie en vervoer kosten ook energie. Dat kan thuis en dat kan ook in bedrijven.
Minder gebruiken.. en dan komen de voorbeelden, timers, de.. Leuke verrassing.. Minder gebruiken is leuk; het is uitdagend, het is een beetje een sport om naar beter, mooier en zuiniger te zoeken.
Wat gaat u extra doen. Daarbij komen ook vragen naar voren:
Kunnen we mooiere zonnepanelen kopen (bijvoorbeeld voor de woningen in Centrum en de 19e eeuwse schil?) rol overheid
Wat kan de gemeente doen om meer speelruimte te maken om monumenten energiezuinig te maken
Hoe kun je de koerier delen die al die pakjes rond brengt? NB. In veel steden is de fietskoerier in opmars omdat deze heel goed kan concurreren met al die stinkbusjes. Er is een enorme ontwikkeling in speciale elektrische bakfietsen voor de fietskoerier. Grote bezorgdiensten maken er al gebruik van. (bedrijfsleven en overheid)
Verbeteren van koeriersdiensten kan gecombineerd worden met lokale distributie- en overslagcentra. Overheid en bedrijfsleven samen
Dak delen door bedrijven en scholen en buurten voor zonne-energie. (overheid, burgers en bedrijven samen in nieuw samenwerkingsvormen)
Aanbesteden op kwaliteit en lokaal. (overheid en bedrijf)
Koop een dienst en het gebruik in plaats van het bezit; liefst bij lokale bedrijven of cooperaties. Geldt voor iedereen
Stuur en stimuleer corporaties om hun rol te pakken. Overheid onder druk van de burger
Als energietransitie een opgave is voor de Dordtse samenleving, dan is het een opgave voor iedereen.. dus ook voor elke burger. Die mag er op aangesproken worden: Een mogelijkheid zou zijn om als het ware van deur tot deur te gaan en de burger ook echt aandelen te vragen in de energietransitie. En om daar dan vervolgens ook op terug te komen. Wat heeft u al gedaan; hoe ver bent u?
Dan zijn er obstakels, en daar kan de burger dan toch bij geholpen worden Kernwoord is ontzorgen:
Door het overbruggen van de aanschafkosten, tot dat er resultaat komt (via de huur, via subsidie, via een revolverend fonds). Dat kan door de overheid, maar dat hoeft niet alleen. Dat kunnen ook banken en corporaties zijn.
Voor de burger is betrouwbare informatie belangrijk. Wat werkt, wat kost het echt en wat levert het op en wat zijn de risico’s. De gemeente kan hier helpen, want zij wordt door velen toch gezien als een betrouwbare partner daar in; naast Drechtse Stromen natuurlijk
De bereidheid is er dus wel, maar er zijn nog veel obstakels. .
Het is ingewikkeld.. maak het dus laagdrempelig (overheid en netwerken en
Betrouwbaarheid
Vakkennis is dus cruciaal, en dat is daarmee ook markt en economie. Dat gaat na de school door, want de ontwikkelingen gaan snel en dus moet je blijven leren om op de hoogte te blijven. In de advocatuur speelt dat heel lang en in de installatiebranche ook. Het is aan overheid en bedrijfsleven om dit samen te organiseren. Het levert op andere wijze ook duurzaamheidswinst op (weerbare burgers en netwerken, participatie).
Zorg voor ontmoeten en leer van elkaar (want de details zijn belangrijk). Daarbij moet de toon worden aangepast aan de luisteraar. Zoek de motiverende factor.. bij de een is dat de euro, bij de ander het gemeenschapsgevoel of het idee dat je wat voor elkaar doet, en bij de derde het gevoel om voorop te lopen.
Eindconclusie: Er is dus niet één recept, maar alleen een menu. KIES VERSTANDIG EN EET SMAKELIJK
Circulaire economie, Cok Sas
Wat doet u (uw organisatie) al?
Signaleren
Stadsboerderij als voorbeeld van duurzame aanpak
Synergie zoeken tussen partijen
Biobased inkoop van materialen, bijvoorbeeld door stadsbeheer
Zonne-energie
Blok-voor-blok aanpak
Rivierkreeftjes op menu gezet
Wat gaat u extra doen?
Pilots van 0-energie woningen en woningen van gas-af
Van pioniers naar verbinden, en minder vrijblijvendheid
Agenderen circulaire economie in woonvisie
Bij sloop materialen hergebruiken: slopen is oogsten
Groene hub in duurzaamheidscentrum Weizigt
Leerlingen en scholen bij duurzaamheiddiscussies betrekken
Zorg dat er een materialenpaspoort komt
Ik ga mijn familie overtuigen van de aanpak van duurzaamheid
Kijken of wat ik doe past in de keten ervoor of erna
Minder afval produceren
Gebruik materialen uit de regio (korte keten)
Bepaal in het begin van een productieproces welke materialen je gaat gebruiken
Zorg dat er naast universele rechten van mens en dier, universele rechten van materialen komen
Succes moet worden gevierd en gedeeld
Woorden als sloop (‘materialen verhuizen’) en afval (‘grondstoffen’) vermijden
Waarmee kan de overheid u faciliteren?
Luisteren en oppakken: stimuleer lokale initiatieven
Erkenning van initiatieven door burgers
Meepraten en uitgenodigd worden
Burgers en bedrijven bij de hoe-vraag betrekken
Wethouders: nodig mensen uit op de koffie, ga naar burgers en bedrijven toe
De gemeente zou een adviesverplichting richting burgers en bedrijven moeten hebben
Meer ruimte voor zonnepanelen in de 19de eeuwse schil
Maak als gemeente een duurzaamheids Atlas die aangeeft wat mag
Maak van de verkoop van Eneco aandelen een duurzaamheidfonds
Koop lokaal in als gemeente, een kortere keten
Ga inzetten op het hergebruik van gebouwen
Kijk niet alleen naar het vaststellen van beleid maar ook naar uitvoering: plan -> uitvoering -> evaluatie
Wees besluitvaardig! Bestuur! Hierbij wordt gewezen op het gedoe rond windturbines
Laat burgers en bedrijven meer betalen voor rest afval
Repair café’s in lege panden
Milieukosten via schaduwprijzen meenemen
Circulaire economie, Heleen Kromkamp
A. wat doet uw organisatie (al)
Het verhaal moet nog veel meer verteld worden, ook en vooral aan onze kinderen. Achterover leunen mag niet (meer). Sociale Duurzaamheid telt ook, bij circulaire economie gaat het dan over duurzame inzetbaarheid van mensen (op de arbeidsmarkt of vrijwilligerswerk).
Circulaire economie is niet zo heel nieuw. Als sinds 35 jaar worden afgedankte rioolbuizen vergruisd en wordt dat materiaal hergebruikt.
'je bent zelf het begin van de cirkel'.
B wat gaat u extra doen?
Extra: inzetten op de verbinding met anderen. Bij de gemeente wordt een proef voorbereid met verkeersborden van bamboe. Zo zoeken we naar nieuwe wegen voor hergebruik. De beweging waarin een dienst ipv een product wordt verkocht ('licht' in plaats van een lamp, Philips) wordt gewaardeerd. Dat zouden we verder moeten uitbreiden.
C waarmee kan de overheid u faciliteren?
Het afvalscheidingspercentage moet hoger! De overheid heeft hier een rol in. Ze kan helpen door gedragsverandering op gang te brengen. De discussie over het scheiden van plastic afval leert ons dat een heldere instructie over wat er wel en niet in de oranje zak mag, nodig is. Het is nu wel heel erg ingewikkeld.
Er wordt ook duidelijk gevraagd om helderder regelgeving en verplichte maatregelen. Toen de auto's eind jaren '80 een verplichte katalysator moesten krijgen is dat ook gewoon verplicht gesteld. Recent voorbeeld is het Plastic Tas vrij-winkelen wat ook geslaagd lijkt te zijn. Voorbeelden voor strengere regels: belasting op afval of vlees en een materialenpaspoort bij gebouwen.
Mobiliteit, Emir Quandus
A: Wat doet u of uw organisatie al?
B: Wat gaat u extra doen?
C: Waarmee kan de overheid u faciliteren?
De antwoorden zijn globaal in te delen in de categorieën:
Privésfeer Publiek/Zakelijk
A
Lokaal consumeren ->
Randvoorwaarde: Aanbod & Expertise
Randvoorwaarde: Alleen als het ook daadwerkelijk de milieu footprint verlaagt
Wonen volgt werk of werk volgt wonen: Bewust kiezen voor minimale woon-werk afstand
Randvoorwaarden: Voorzieningen, betaalbare woonprijzen, Infrastructuur & werkgelegenheid
Niet recreatief vliegen (goedkope zonvakanties)
Randvoorwaarde: Koopkracht
Verhoging belasting op kerosine
Geen auto / mobiliteit op de fiets
Randvoorwaarde: Deugdelijke fiets-infrastructuur
OV-pas via werkgever i.p.v. leaseauto
Elektrische fiets als leaseoptie
Gratis OV voor elke burger
Randvoorwaarde: Beleid en middelen lokale overheid
Zuinige auto
Greenwheels / Deeleconomie
B
Geen e-bike -> vervuilende accutechniek
Geen pellet kachel -> vervuilend
File mijden ->
Betere afstemming via overheid
Keuzes maken, geen a en b maar a óf b
Seizoenen volgen bij consumeren
Verkiezingsprogramma’s meer duurzaam gefocust
Gemeente en andere overheden duurzaam wagenpark (voorbeeldrol)
Taxivervoer elektrisch
C
Hogere funfactor van duurzaam bewust leven->
Beter beleid van div overheden
Meer visie
Smart oplossingen
Sterkere lobby voor bereikbaarheid
Parkeerbeleid -> P&R + Fiets
Duurzaamheid deel maken van progressief belastingstelsel. Grootste vervuiler betaalt het meest.
Mindset bij de burger
Meer ruimte voor differentiëren. Accenten leggen waar ze ook het meest uithalen
Prioriteiten verleggen in beleid
In de Binnenstad: auto te gast als opmaat naar autovrij
Samenvattend
De deelnemers aan de deelsessies mobiliteit gaven opmerkelijk vaak aan zelf op verschillende manieren te streven naar duurzaam leven en verplaatsen. De keuzes die en bedrijven mensen maken bevinden zich dan ook op een breed spectrum waarbij de actieradius beperken de rode draad vormt en oplossingen vooral moeten aansluiten op de persoonlijke situatie.
Ook opvallend is de roep om voorzieningen of oplossingen die op overheids- of gemeentelijk niveau moeten worden georganiseerd. In het algemeen is er een duidelijke behoefte aan een duidelijke visie van overheden op het gebied van mobiliteit en duurzaamheid. Dit heeft uiteraard ook te maken met de noodzakelijke infrastructuur en voorzieningen. Hier ligt een heldere opdracht voor beleidsmakers.
Ruimtegebruik, Roosmarijn Sweers
Thema ruimtegebruik
A: Wat doet u (uw) organisatie al?
Pleiten voor behoud polder
Pleiten voor tegels eruit en groen erin
Water
Regenpijp komt uit in de vijver, overflow van regenwater in de tuin, fontein op stand-alone zonnepaneel
Tuin sproeien met oppervlaktewater
B: Wat gaat u extra doen?
Groen
Zaadbommetjes verspreiden
Gasttuinier (buurtweb)
Geveltuin (1 tegel breed), adopteer een stokroos, benut verticaliteit (groene gevel buiten, groene wand binnen), groene daken
Groenen schoolpleinen, groene buurt, betrek kinderen
Buurtbudget/buurt aan zet (Zwijndrecht)/placemaking
Groene vingers tussen de flats (woningcorporaties nodigen mensen uit)
Water:
Digitale regenton
Halfopen bestrating van parkeerplekken
C: Waarmee kan de overheid u faciliteren?
Eigen organisatie
Goede voorbeeld geven
Groen:
Ruimte voor planten en insecten (geen kale boomspiegels), bij initiatief een bordje "niet maaien, hier is al gezaaid"
Ruimte voor buurttuinen (Dordtse ruimte)
Meer bomen planten
RO:
In bestemmingsplan het bouwblok voor parkeren aan de straatkant van kavels (Noordendijk)
8-88 cities
Meer fietspaden en minder ruimte voor auto's
Ruimtegebruik, Jan de Keizer
Wat doet u (uw) organisatie al?
Wat gaat u extra doen
Waarmee kan de overheid u faciliteren
Algemeen
Werken aan een klimaatbestendige stad
Tegelbelasting (= stok, belasting op bv WOZ omlaag = wortel)
Zelf zo duurzaam mogelijk
Spanningsveld wonen / groen en de haalbaarheid
Maak van duurzaamheid een feestje
Groen bouwen
Binnenstad autovrij (investeren in goede toegangswegen en uitstekende voet- en fietspaden, gratis vervoer voor de early adopters)
Groen / Voedsel
Duurzame Stadsboerderij
Ontwikkeling van 32 ha Stadslandbouw, waarvan 2 ha in Dordrecht
Groeituinen
Kansenkaart (groen en tijdelijke natuur)
Leefruimte nodig, niet alles vol
Wonen op het water en eiland zoveel mogelijk groen laten
Minder landbouwgrond meer leefruimte
Energie
Verduurzamen pand SSKW
Zonnepanelen op een Rijksmonument
ENERGIEBESPARING, Zon en Wind van onderop
Alles moet passief en energieneutraal anders geen vergunning en geen grond
Eerst zon op daken daarna pas op grond (grond die niet kan worden gebruikt voor andere nuttige doeleinden)
Faciliteren
Zorg voor experimenteerruimte
Vraag om bottum-up initiatieven en ondersteun die volledig zonder NEE, omdat
Laat Dordrecht zien welke die initiatieven zijn en hoe ze zijn gefaciliteerd
Vraag om aanbod van onderop en ga daarmee een samenwerkingsverband aan
Zorg voor andere samenwerkingsverbanden
Bv Duurzaamheidsteam en Platform Duurzaamheid Dordrecht (formeer per onderwerp een werkgroep)
Onderzoek samen (gemeente en burgers) naar best practices elders en implementeer die naar Dordrecht
Mobiliteit, Naoual Loiazizi
De belangrijkste conclusies zijn:
- Mobiliteit is een manier om van A naar B te komen. En hoe dat gebeurt, is minder van belang. Als het maar snel, duurzaam en goedkoop is.
- Autobezit onder jongeren neemt af: de aanwezigen zijn bekend/hebben ervaring met initiatieven zoals het auto delen (bv. Snappcar).
- Het OV-gebruik in de regio is nog erg laag. Stimuleer het OV-gebruik en ontmoedig het gebruik van de auto. De aanwezigen geven wel aan dat dit ook aan de gebruiker ligt en dat hier een grote gedragsverandering voor nodig is.
- Tarieven voor het laden van een elektrische auto verschilt per gemeente. Hiervoor zou uniform, landelijk beleid moeten komen.
- Bij het ontwerp van de buitenruimte moet meer aandacht komen voor de fietsers en voetgangers. Denk hierbij aan verkeersregelinginstallaties die sneller op groen springen voor fietsers bij drukte of als het regent. Ook de fietspaden mogen breder en fietsvriendelijker (geen scherpe bochten). Tip voor de gemeente: laat de ambtenaren die dit bedenken, ook zelf op de fiets springen!
- Er zou een verbod moeten komen op het stationair (laten) draaien van taxi`s, vrachtwagens en auto`s, bijvoorbeeld aan de voorkant van het station. Dit levert stankoverlast en is ongezond.
- De OV-kwaliteit is achteruit gegaan sinds Dordrecht geen directe Intercity`s meer heeft op de lijn Rotterdam - Eindhoven. Inzetten op lightrails (soort snelle metro) wordt als optie genoemd om dit gat op te vangen en kan ook gebruikt worden voor een betere verbinding binnen de Drechtsteden.
- Zorg er als gemeente voor dat er een lage parkeernorm komt voor woningen vlakbij een OV-locatie. Dat vergt enige lef: mensen die daar komen wonen, weten dan van tevoren dat ze er niet/heel moeilijk kunnen parkeren.
Voorbeeldige gemeente, Conny Taheij
a en b: Wat doet u (w) organisatie al? Wat gaat u extra doen?
afvalvrij leven
voedselketen verkorten door Groene kratje – 40 weken per jaar voedsel van het Eiland van Dordt
praktisch doen
zonnepanelen
c) Waarmee kan de overheid u faciliteren?
- Veel meer samenwerken tussen organisaties, ondernemers en overheid
- Minder praten (wel luisteren) meer doen, niet het wiel opnieuw uitvinden
- Regelluwe zones en minder regels
- Kijken naar de kansen: hoe kan het wel? We gaan het halen (2050 energieneutraal)
- Mensen serieus nemen, open staan, initiatieven omarmen, enthousiast zijn.
-Benut kennis van bewoners (van burgerinitiatieven of ondernemers): doe het samen.
- Enthousiasme over Groene hub in Weizigt: flexplekken, info, hulp & advies en ontmoeting, ook met ambtenaren; Proeftuin voor nieuwe stadskantoor
- Als voorbeeldige gemeente nog veel meer laten zien wat ze doet op gebied van duurzaamheid, duurzame successen vieren, hoe klein ook, ook qua MVInkopen. Dat kan werken als een vliegwiel.
- Ook zelf voorbeeld geven in de kantine: lokaal voedsel en qua energie: isoleren, zonnepanelen.
- Bij ontwikkeling van een gebied potentiele toekomstige bewoners laten meepraten en niet alleen projectontwikkelaars de kans geven.
-Ontschotten binnen het gemeentelijk apparaat.
- Voorlichting geven aan bewoners en eigen ambtenaren over: wat is effectief? Doing the right things (met meeste effect). En als gemeente zelf laten zien hoe het moet.
- Veel ambtenaren zijn van de oude economie, door aandacht te geven aan iedereen, moet duurzaamheid in ieders denken gaan zitten: jij kunt het verschil maken. Zoek ambassadeurs, die het voorbeeld geven en het bespreekbaar maken en ondersteun hen daarin.
- Eneco-aandelen investeren in een fonds om woningen te verduurzaam. Levert ook rendement op.
- Regels voor behoud bestaande voorraad sociale huurwoningen.
- Voedsel toevoegen aan duurzaamheidsbeleid. Ontbreekt nu. 50% van wat je eet bepaalt je footprint.
- Zonnepanelen ontzorgen, ook op andermans dak, slimme combinaties tussen banken/verzekeraars met genoeg geld en mensen die willen lenen voor zonnepanelen.
- Meer plekken toestaan voor weggeefkasten
- Na het maaien mensen langs sturen om zwerfafval op te ruimen
- Meer prullenbakken, zodat je opgepakt zwerfafval kwijt kunt.
Voorbeeldige gemeente, Jori De SaintAulaire
Opvallend was dat "gemeente" nog steeds letterlijk gezien wordt als de gemeente. Niet als iets gezamenlijks.
Samenvatting vraag 1:
Wat kun jezelf doen:
Burger initiatief starten
Bijvoorbeeld: onnodige plastic zakken boycotten; bananen in plastic zak
In je eigen buurt een discussie starten
Vervolgens liepen de vragen en antwoorden door elkaar,
Genoemd werden:
regelgeving aanpassen
Gemeente als voorbeeld , proeftuinen maken op gemeentelijke gebouwen
Gemeente moet meer communiceren
Groene parkeerplaatsen i.p.v. verharde, groene daken stimuleren
Straat en groen op gelijk niveau, , betere afwatering
Eisen aan nieuwbouw c.q. projectontwikkelaars ; energie neutraal bouwen
Meer ambassadeurs, mensen met afstand tot de arbeidsmarkt verleiden mee te doen
Burgerinitiatieven moeten als gelijk waardige partners aan tafel/